Pisząc ten tekst, w którym pragnę przedstawić stalowowolski
kościół p.w. św. Floriana – męczennika, zbudowany na początku XIX wieku we wsi
Stany, a przeniesiony do Stalowej Woli w roku 1943, musiałem sięgnąć do źródeł
oraz literatury, która powstała w latach 1938 – 2000, aby w sposób właściwy i
dokładny przedstawić historię parafii, jak również dzieje świątyni w całym
okresie jej istnienia w stalowowolskiej historii tego miasta. Niestety z
pierwszego okresu istnienia parafii p.w. św. Floriana – męczennika w Stalowej
Woli, a więc lat 1943 – 1944, zachowały się jedynie informacje cząstkowe, a
dostęp do nich był dość trudny. Spowodowane było to tajnością akt związanych z
okupowaniem przez hitlerowskie Niemcy Stalowej Woli, w której w Zakładach
Południowych podczas całej okupacji odbywała się regularna produkcja broni na
potrzeby armii III Rzeszy. 90% akt spisanych przez okupanta niemieckiego
zostało zabrane, lub spalone podczas nagłej i szybkiej ewakuacji oddziałów
niemieckich z miasta Stalowa Wola w końcowych dniach lipca 1944 roku. Pozostałe
10% akt zostały zarekwirowane przez wojska Armii Czerwonej, które wkroczyły do
Stalowej Woli 1 sierpnia 1944 roku. Drugim okresem, z którym miałem problem
dotarcia do informacji o kościele, jak i samej parafii p.w. św. Floriana –
męczennika w Stalowej Woli były lata 1956 –1970. Spowodowane było to naciskiem
ze stron władzy PRL-owskiej w stosunkach państwo – kościół. Władze starały się
kontrolować życie społeczne całego miasta Stalowa Wola, jak również utrudniać
prowadzenie parafii p.w. św. Floriana-męczennika.
Pisząc tekst o historii kościoła p.w. św. Floriana –
męczennika w Stalowej Woli udało mi się dotrzeć do jednego źródła, które
dostarczyło mi wiele informacji odnośnie tematyki mojego tekstu. Owe źródło
znajduje się w archiwum Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków, Delegaturze
tarnobrzeskiej. Dokumentem tym jest „Karta ewidencyjna kościoła parafialnego w
Stalowej Woli”, opracowana przez Janusza Skrzypczaka w 1987 roku. Karta
ewidencyjna została stworzona przy okazji renowacji naw bocznych kościoła p.w.
św. Floriana w Stalowej Woli i opisuje jego uposażenie w okresie sporządzania
dokumentu.
Oprócz powyższego źródła w tekście wykorzystana
została literatura dotycząca powiatu stalowowolskiego, miasta Stalowa Wola,
jego historii oraz obrazu współczesnego miastu. Literatura, która ma mi pomóc w
dokładniejszym przedstawieniu kościoła p.w. św. Floriana – męczennika, napisana
została przez historyków oraz dziennikarzy związanych z miastem Stalowa Wola.
Najwybitniejszym twórcą historii Stalowej Woli jest Dionizy Garbacz,
dziennikarz, historyk, od lat związany z miastem Stalowa Wola. Jest on autorem
m.in. pięciotomowej monografii Stalowej Woli wydanej w latach 1993 – 2005.
Oprócz monografii Dionizy Garbacz jest również twórcą książki, pt. „Spotkanie z
wielkim przemysłem Huta Stalowa Wola 1938-1998”, jak również „Stalowa Wola
Narodu Polskiego”. Informacje odnoszące się do mojego tematu odnalazłem również
w „Katalogu zabytków sztuki w Polsce”, wydanym pod redakcją Kazimiery Kutrzebianki.
Pisząc tekst oparłem się również na książce autorstwa Marka Adama
Stańkowskiego, pt. „Dolina Dolnego Sanu” oraz albumie „Stalowa Wola” twórczości
Mieczysława Wrońskiego.
Powyższa literatura została mi udostępniona w
Miejskiej Bibliotece Publicznej w Stalowej Woli, siedzibie główniej oraz w
Filii nr. 2 Miejskiej Biblioteki Publicznej. W poszukiwaniach literatury do
powyższego tekstu udałem się również do biblioteki Katolickiego Uniwersytetu
Lubelskiego, Wydziału Nauk Społecznych w Stalowej Woli oraz Biblioteki
Pedagogicznej w Stalowej Woli.
Kościół p.w. św. Floriana – męczennika, to niewielka
drewniana świątynia pochodząca z początku XIX wieku. Kościół wybudowany został
w 1802 roku i służył początkowo jako kościół parafialny we wsi Stany, położonej
w odległości około dwudziestu kilometrów od Stalowej Woli.
W 1938 roku, na piaszczystych terenach obok ubogiej
flisackiej wsi o nazwie Pławo, ulokowanej w Puszczy Sandomierskiej, około
trzydziestu kilometrów od Sandomierza zaczęto budowę Południowych Zakładów Przemysłowych,
według koncepcji Centralnego Okręgu Przemysłowego, którego twórcą i głównym
realizatorem był Eugeniusz Kwiatkowski, wicepremier i minister skarbu w rządach
Mariana Zyndram-Kościałkowskiego i Felicjana Sławoja Składkowskiego. Centralny Okręg Przemysłowy (w skrócie
COP) był ośrodkiem przemysłu ciężkiego, budowany w 1936-1939 w
południowo-centralnych dzielnicach Polski. Był jednym z największych
przedsięwzięć ekonomicznych II Rzeczypospolitej. Celem Centralnego Okręgu
Przemysłowego było zwiększenie ekonomicznego potencjału II Rzeczpospolitej,
rozbudowa przemysłu ciężkiego i zbrojeniowego, a także zmniejszenie bezrobocia
wywołanego skutkami wielkiego kryzysu. Równocześnie z budową Centralnego Okręgu
Przemysłowego w okolicach wsi Pławo, z budową elektrowni i Huty „Stalowa Wola”
rozpoczęto budowę osiedla mieszkaniowego o tej samej nazwie. Osiedle „Stalowa
Wola” weszło w skład parafii rozwadowskiej, a wierni modlili się w
rozwadowskiej farze oraz w klasztornym kościele oo. Kapucynów.
Pod koniec roku 1938 powstał Komitet Budowy Kościoła w
Stalowej Woli, którego organizatorem i kierownikiem był inż. Chudzyński,
dyrektor budowlany Południowych Zakładów Przemysłowych. Koncepcja powstania
Komitetu Budowy Kościoła stworzona została dla religijnych potrzeb stalowowolskiej
ludności, której tuż przed wojną było około 5000 osób. W styczniu 1939 roku
nowo powstające miasto Stalowa Wola otrzymało pierwszego kapłana. Był nim ks.
Józef Skoczyński, młody i bardzo ceniony za swoją dotychczasową działalność
duszpasterską i społeczną. W Stalowej Woli ksiądz Józef Skoczyński objął etat
katechety w szkole podstawowej, a ksiądz biskup Franciszek Barda zlecił mu
budowę kościoła i organizowanie parafii w Stalowej Woli.
W maju 1939 roku powołano Komitet Organizacyjny Budowy
Kościoła w Stalowej Woli. Ministerstwo Spraw Wojskowych, do którego należał
teren Stalowej Woli, obiecało dać teren pod budowę kościoła. Następnie
rozpisano konkurs, a wstępne projekty opracowało sześciu architektów. Prace
przygotowawcze przerwała jednak wojna. Przepadły także zgromadzone materiały
budowlane i pieniądze przeznaczone na budowę nowej świątyni.
Ksiądz Józef Skoczyński dowiedział się, że okupacyjne
władze niemieckie wysiedlają całą wieś Stany, aby urządzić tam poligon
wojskowy, na którym miały trwać próby z nową bronią III Rzeszy, rakietami V-l i
V-2. Rozebrany miał być również drewniany kościół w Stanach, pochodzący z 1802
roku. Ksiądz Skoczyński poprosił władze okupacyjne o przeniesienie tego
kościoła do Stalowej Woli. Poparł go w tym niemiecki dyrektor Zakładów
Południowych inż. Kurt Scholze. We wrześniu 1943 roku zaczęto przewozić do
Stalowej Woli elementy kościoła ze Stanów. Pracami architektonicznymi,
demontażowymi i ponownym montażem kierował mgr inż. Jan Bitny-Szlachta. Prace
zostały wykonane w ciągu 100 dni.
12 grudnia 1943 roku kościół został poświęcony i
otrzymał tytuł św. Floriana, patrona hutników, dotychczas kościół w Stanach
nosił tytuł św. Jana Gwalberta. Kościół św. Floriana – męczennika, patrona
hutników, mógł pomieścić zaledwie 1000 osób na 8000 wszystkich wiernych z
parafii stalowowolskiej. W każdą niedzielę odprawiano trzy Msze Święte. Księdzu
Józefowi Skoczyńskiemu pomagał w duszpasterstwie kapucyn O. Bogumił Marecki.
Osiem miesięcy po poświęceniu kościoła, l sierpnia
1944 roku do Stalowej Woli wkroczyły wojska radzieckie. W nowych warunkach
kościół początkowo cieszył się pewną swobodą. Komunizm jednak coraz bardziej
pokazywał swoje oblicze. Dopiero rok 1956 przyniósł pewną ulgę. Wtedy to ksiądz
Skoczyński podjął starania o budowę nowego kościoła, ponieważ dotychczasowy,
p.w. św. Floriana, od początku nie wystarczał na potrzeby wciąż rosnącego
miasta. Niestety starania były długotrwałym etapem w historii miasta Stalowej
Woli. Walcząc z władzą komunistyczną o pozwolenie na budowę nowej świątyni, w
międzyczasie starano się modernizować kościół św. Floriana. W 1979 roku
wyremontowano i pokryto nowymi gontami dzwonnicę koło kościoła. W 1980 r. wykonano
nowe ogrodzenie kościoła. W 1981 roku przy kościele św. Floriana rozpoczęto
budowę domu parafialnego, obejmującego kaplicę św. Anny, pięć sal
katechetycznych, przewiązkę i część mieszkalną. Obiekt zaprojektowali
architekci; Bożena Knotz-Beda i Dionizy Beda ze Stalowej Woli, pod nadzorem
pani architekt inż. Marceli Bednarczyk.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz