Anna Habsburżanka, pierwsza żona Zygmunta III Wazy

Anna Habsburżanka urodziła się dnia 16 sierpnia 1573 roku w Grazu, w rodzinie arcyksięcia Karola styryjskiego i Marii, córki Albrechta V, elektora bawarskiego. Małżonkowie ci byli bardzo skoligowaną parą. Karol był synem cesarza Ferdynanda I, a po matce Annie, płynęła w jego żyłach jagiellońska krew. Cesarz Ferdynand I oraz Anna Jagiellonka byli również dziadkami elektorówny Marii, stąd wynikało wielokrotne pokrewieństwo przyszłej królowej Polski i Szwecji z cesarzem Rudolfem II, Maciejem i Ferdynandem II, królową hiszpańską Małgorzatą, żoną Filipa III. Karolowi i Marii urodziło się piętnaścioro dzieci, z których najstarsza córka została małżonką króla Polski.

Anna Habsburżanka i jej matka, arcyksiężna Maria nie bardzo chciały małżeństwa z Zygmuntem III Wazą, ale rozkaz wydany przez cesarza był bezwzględny. Również w Rzeczypospolitej kandydaturę Anny Habsburżanki na żonę Zygmunta III Wazy przyjmowano niechętnie. Władca Polski stanowczo jednak obstawał w swoim zamiarze związania się z dworem wiedeńskim. Dnia 13 marca 1592 roku przybyło do Pragi polskie poselstwo. W imieniu nieobecnego króla Polski, wierność i miłość przysięgał Annie Habsburżance marszałek wielki litewski Albrycht Radziwiłł. Niedługo po tych zaślubinach arcyksiężna Anna Habsburżanka wjechała do stolicy Rzeczypospolitej, Krakowa. Według ówczesnych Anna Austriaczka nie była piękną kobietą. Biograf nowej królowej Polski, jezuita Fabian Quadrantinus napisał, że Anna Habsburżanka „była niskiego wzrostu i nieco garbata.”[1] Wygląd królowej został również zawarty w wiedeńskiej miniaturze opisującej arcyksieżną Annę, „twarzyczkę miała owalną, wargę dolną – mimo habsburskiego pochodzenia – normalną, włosy bujne, jasnoblond. Uroda nieklasyczna, dużo jednak prawie dziecięcego wdzięku.”[2] W kilka dni po przyjeździe Habsburżanki do Polski, biskup kujawski Hieronim Rozrażewski włożył na głowę Anny królewską koronę.

W 1592 roku królowa Anna Habsburżanka otrzymała odznaczenie Stolicy Apostolskiej, Złotą Różę. Na dworze królewskim w tym samym roku doszło do poważnego konfliktu pomiędzy stara królową, Anną Jagiellonką, wdową po królu Stefanie Batorym, a młodą Anną Austriaczką. Żona Zygmunta III Wazy uważała, że to właśnie jej należy się przodująca rola na dworze królewskim. Tych ambitnych planów młodej królowej nie mogła ścierpieć Anna Jagiellonka i po pewnym czasie opuściła wawelski dwór osiadając w Warszawie. Wyjazd starej królowej z ulgą przyjął król Zygmunt III Waza. Podobno monarcha miał powiedzieć: „trzy Anny na dworze to zbyt dużo”. Trzecią z nich była siostra Zygmunta, Anna Wazówna. W 1593 roku zmarł ojciec Zygmunta III Wazy, szwedzki król Jan III, pozostawiając synowi tron i koronę szwedzką. W podróży do Szwecji Zygmuntowi III towarzyszyła żona Anna. Dnia 11 maja 1594 roku Zygmunt III Waza wraz z małżonką zostali koronowani w Uppsali na królewską parę Szwecji. W tym samym czasie Anna Habsburżanka po raz kolejny była brzemienna. W 1595 roku, kilka miesięcy przed narodzinami dziecka na zamku wawelskim wybuchł pożar. Dla bezpieczeństwa królowej i przyszłego dziecka Anna Austriaczka przeniosła się do Łobzowa i ostatnie miesiące ciąży spędziła w letniej rezydencji królów polskich. W Łobzowie na świat przyszedł następca tronu. Dziecku dano na imię Władysław Zygmunt.

Żona Zygmunta III Wazy była kobietą wykształconą, posługiwała się językiem niemieckim, hiszpańskim, włoskim, łaciną i w mniejszym stopniu polskim. Języka polskiego nauczał Annę Habsburżankę zaprzyjaźniony z nią jezuita, Piotr Skarga. Królowa słynęła z wielkiej pobożności, graniczącej niemal z dewocją. Codziennie słuchała klęcząc dwóch mszy.

Anna Habsburżanka, królowa Rzeczypospolitej i Szwecji zmarła na skutek gorączki popołogowej w Warszawie dnia 31 stycznia 1598 roku, w wieku zaledwie dwudziestu czterech lat.     

---

[1] Satała Zbigniew, Poczet polskich królowych, księżnych i metres, Szczecin 1990, s.214

[2] Satała Zbigniew, Poczet polskich królowych, księżnych i metres, Szczecin 1990, s.214