Rozumienie
jest to „czynność polegająca na przypisaniu ludziom, znajdującym się w pewnej
sytuacji, zachowującym się w określony sposób, bądź też reagującym na pewne
bodźce (lub trwalsze sytuacje) stanów psychicznych w sposób istotny powiązanych
z tymi sytuacjami, zachowaniami czy reakcjami przy założeniu, iż zarówno te
stany, jak i reakcje między nimi a bodźcami są postrzegane przez działających
tak, jak to odzwierciedla nasz konstrukt”[1].
Rozumienie jest to również sztuka dostrzegania faktów i odróżniania ich od
opinii. Rozróżnianie faktów i opinii to umiejętność potrzebna do właściwego
odbioru informacji, jakie płyną do nas. „Z faktami trudno dyskutować, z
opiniami – można, a nawet trzeba”. To ważne dla kształtowania potrzeby
świadomego uczestniczenia w życiu publicznym. Konieczne wręcz w społeczeństwie
obywatelskim. Rozumienie można także identyfikować ze sztuką poprawnego
wnioskowania. Aby je przeprowadzić, należy przede wszystkim wiedzieć, z czego
będziemy wyciągać wniosek, a więc zgromadzić odpowiednie dane lub choćby
określić obszar, z którego będziemy je czerpać. Musimy też wiedzieć, czemu ma
służyć proces wnioskowania, jaki chcemy przeprowadzić, czego chcemy się w ten
sposób dowiedzieć. Po czym warto upewnić się, że to właśnie te, a nie inne
informacje pozwolą nam wyciągnąć wniosek na dany temat. Najprościej pojęcie
rozumienie możemy określić jako „proces poznawania obiektów i sytuacji oraz
związków zachodzących między nimi.”
Rozumienie można również przedstawić w
postaci wzoru:
Osoba X rozumie przedmiot Y, gdy zna sens
przedmiotu Y. W szczególności osoba X rozumie wyrażenie
Y, gdy zna sens wyrażenia Y.
|
W łatwiejszym
rozumieniu danego problemu pomaga nam język. Mówiąc o nim mamy najczęściej na
myśli ludzką mowę,
tj. system artykułowanych dźwięków, układających się zgodnie z konwencją. Nie
należy jednak mylić tych dwóch pojęć, gdyż mowa oznacza używanie języka w
procesie porozumiewania się. Główną cechą języka jest „istnienie nadawcy i
odbiorcy, przy czym nadawca nadaje komunikat odbiorcy, który dysponuje tym
samym kodem. Poza tym ważną cechą języka jest abstrakcyjność, czyli odnoszenie się
do pojęć ogólnych, jak również możliwość mówienia o zjawiskach nieobecnych.”[2]
Najważniejszymi
elementami rozumienia są obserwacja bezpośrednia, założenie, że są
zjawiska nieobserwowalne, ale dostępne „doświadczeniu wewnętrznemu” poprzez
konstrukty psychologiczne, jak również związek pomiędzy tym, co obserwujemy, a
tymi konstruktami. Rozumienie możemy definiować także jako przypisanie temu, co
obserwujemy właściwego odpowiednika psychologicznego. W jaki sposób możemy to
osiągnąć ? Poprzez „całościową empatię”, czyli na drodze intuicyjnej, poprzez
ograniczoną wartość naukową, lub ustalenie powtarzalnych związków pomiędzy stanami ludzkiej świadomości i
określonymi zjawiskami obserwowalnymi.
Proces
rozumowania przebiega dzięki poznawaniu cudzej świadomości poprzez obserwację
jej przejawów, m.in. wypowiedzi, gestów, dzieł. Jest to metoda empiryczna
poznania. Rozumienie jest uważane również jako zabieg badawczy, który polega na
przejściu od ludzkich zachowań i ich wytworów do stwierdzeń dotyczących stanów
ludzkiej świadomości. Najważniejszym warunkiem poprawnego rozumienia jest
dostęp, m.in. do własnych wyobrażeń, myśli. Ważne jest także rzutowanie
własnych stanów psychicznych na daną osobę w oparciu o dostępne informacje o
tej osobie. W rozumieniu pomaga nam własne doświadczenia życiowe – „łatwiej
zrozumieć coś, co się samemu przeżyło”. Pomoże nam również wyobraźnia, np. postawienie
się w miejscu innej osoby, gdzie przeciwstawimy sobie „klamrę” spinająca wiedzę
o danej osobie z własnym doświadczeniem. Należy pamiętać, że rozumienie określane jest jako zabieg intelektualny, ale bezrefleksyjny.
Rozumieniu nie musi towarzyszyć przeżywania tego samego co inna osoba, ale takie przeżycie
odtwórcze ułatwia rozumienie.
Podsumowując
powyższe wywody możemy określić rozumienie jako rodzaj wnioskowania o
zjawiskach niedostępnych bezpośredniej obserwacji na podstawie zjawisk
bezpośrednio obserwowalnych. Proces rozumienia otwiera horyzonty intelektualne,
a poza tym ze zrozumieniem idzie w parze pozytywny podmiotowy stosunek do
przedmiotu badań.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz