Historia kościoła św. Floriana w Stalowej Woli

Pisząc ten tekst, w którym pragnę przedstawić stalowowolski kościół p.w. św. Floriana – męczennika, zbudowany na początku XIX wieku we wsi Stany, a przeniesiony do Stalowej Woli w roku 1943, musiałem sięgnąć do źródeł oraz literatury, która powstała w latach 1938 – 2000, aby w sposób właściwy i dokładny przedstawić historię parafii, jak również dzieje świątyni w całym okresie jej istnienia w stalowowolskiej historii tego miasta. Niestety z pierwszego okresu istnienia parafii p.w. św. Floriana – męczennika w Stalowej Woli, a więc lat 1943 – 1944, zachowały się jedynie informacje cząstkowe, a dostęp do nich był dość trudny. Spowodowane było to tajnością akt związanych z okupowaniem przez hitlerowskie Niemcy Stalowej Woli, w której w Zakładach Południowych podczas całej okupacji odbywała się regularna produkcja broni na potrzeby armii III Rzeszy. 90% akt spisanych przez okupanta niemieckiego zostało zabrane, lub spalone podczas nagłej i szybkiej ewakuacji oddziałów niemieckich z miasta Stalowa Wola w końcowych dniach lipca 1944 roku. Pozostałe 10% akt zostały zarekwirowane przez wojska Armii Czerwonej, które wkroczyły do Stalowej Woli 1 sierpnia 1944 roku. Drugim okresem, z którym miałem problem dotarcia do informacji o kościele, jak i samej parafii p.w. św. Floriana – męczennika w Stalowej Woli były lata 1956 –1970. Spowodowane było to naciskiem ze stron władzy PRL-owskiej w stosunkach państwo – kościół. Władze starały się kontrolować życie społeczne całego miasta Stalowa Wola, jak również utrudniać prowadzenie parafii p.w. św. Floriana-męczennika.

Pisząc tekst o historii kościoła p.w. św. Floriana – męczennika w Stalowej Woli udało mi się dotrzeć do jednego źródła, które dostarczyło mi wiele informacji odnośnie tematyki mojego tekstu. Owe źródło znajduje się w archiwum Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków, Delegaturze tarnobrzeskiej. Dokumentem tym jest „Karta ewidencyjna kościoła parafialnego w Stalowej Woli”, opracowana przez Janusza Skrzypczaka w 1987 roku. Karta ewidencyjna została stworzona przy okazji renowacji naw bocznych kościoła p.w. św. Floriana w Stalowej Woli i opisuje jego uposażenie w okresie sporządzania dokumentu.

Oprócz powyższego źródła w tekście wykorzystana została literatura dotycząca powiatu stalowowolskiego, miasta Stalowa Wola, jego historii oraz obrazu współczesnego miastu. Literatura, która ma mi pomóc w dokładniejszym przedstawieniu kościoła p.w. św. Floriana – męczennika, napisana została przez historyków oraz dziennikarzy związanych z miastem Stalowa Wola. Najwybitniejszym twórcą historii Stalowej Woli jest Dionizy Garbacz, dziennikarz, historyk, od lat związany z miastem Stalowa Wola. Jest on autorem m.in. pięciotomowej monografii Stalowej Woli wydanej w latach 1993 – 2005. Oprócz monografii Dionizy Garbacz jest również twórcą książki, pt. „Spotkanie z wielkim przemysłem Huta Stalowa Wola 1938-1998”, jak również „Stalowa Wola Narodu Polskiego”. Informacje odnoszące się do mojego tematu odnalazłem również w „Katalogu zabytków sztuki w Polsce”, wydanym pod redakcją Kazimiery Kutrzebianki. Pisząc tekst oparłem się również na książce autorstwa Marka Adama Stańkowskiego, pt. „Dolina Dolnego Sanu” oraz albumie „Stalowa Wola” twórczości Mieczysława Wrońskiego.

Powyższa literatura została mi udostępniona w Miejskiej Bibliotece Publicznej w Stalowej Woli, siedzibie główniej oraz w Filii nr. 2 Miejskiej Biblioteki Publicznej. W poszukiwaniach literatury do powyższego tekstu udałem się również do biblioteki Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Wydziału Nauk Społecznych w Stalowej Woli oraz Biblioteki Pedagogicznej w Stalowej Woli.

Kościół p.w. św. Floriana – męczennika, to niewielka drewniana świątynia pochodząca z początku XIX wieku. Kościół wybudowany został w 1802 roku i służył początkowo jako kościół parafialny we wsi Stany, położonej w odległości około dwudziestu kilometrów od Stalowej Woli.

W 1938 roku, na piaszczystych terenach obok ubogiej flisackiej wsi o nazwie Pławo, ulokowanej w Puszczy Sandomierskiej, około trzydziestu kilometrów od Sandomierza zaczęto budowę Południowych Zakładów Przemysłowych, według koncepcji Centralnego Okręgu Przemysłowego, którego twórcą i głównym realizatorem był Eugeniusz Kwiatkowski, wicepremier i minister skarbu w rządach Mariana Zyndram-Kościałkowskiego i Felicjana Sławoja Składkowskiego. Centralny Okręg Przemysłowy (w skrócie COP) był ośrodkiem przemysłu ciężkiego, budowany w 1936-1939 w południowo-centralnych dzielnicach Polski. Był jednym z największych przedsięwzięć ekonomicznych II Rzeczypospolitej. Celem Centralnego Okręgu Przemysłowego było zwiększenie ekonomicznego potencjału II Rzeczpospolitej, rozbudowa przemysłu ciężkiego i zbrojeniowego, a także zmniejszenie bezrobocia wywołanego skutkami wielkiego kryzysu. Równocześnie z budową Centralnego Okręgu Przemysłowego w okolicach wsi Pławo, z budową elektrowni i Huty „Stalowa Wola” rozpoczęto budowę osiedla mieszkaniowego o tej samej nazwie. Osiedle „Stalowa Wola” weszło w skład parafii rozwadowskiej, a wierni modlili się w rozwadowskiej farze oraz w klasztornym kościele oo. Kapucynów.

Pod koniec roku 1938 powstał Komitet Budowy Kościoła w Stalowej Woli, którego organizatorem i kierownikiem był inż. Chudzyński, dyrektor budowlany Południowych Zakładów Przemysłowych. Koncepcja powstania Komitetu Budowy Kościoła stworzona została dla religijnych potrzeb stalowowolskiej ludności, której tuż przed wojną było około 5000 osób. W styczniu 1939 roku nowo powstające miasto Stalowa Wola otrzymało pierwszego kapłana. Był nim ks. Józef Skoczyński, młody i bardzo ceniony za swoją dotychczasową działalność duszpasterską i społeczną. W Stalowej Woli ksiądz Józef Skoczyński objął etat katechety w szkole podstawowej, a ksiądz biskup Franciszek Barda zlecił mu budowę kościoła i organizowanie parafii w Stalowej Woli.

W maju 1939 roku powołano Komitet Organizacyjny Budowy Kościoła w Stalowej Woli. Ministerstwo Spraw Wojskowych, do którego należał teren Stalowej Woli, obiecało dać teren pod budowę kościoła. Następnie rozpisano konkurs, a wstępne projekty opracowało sześciu architektów. Prace przygotowawcze przerwała jednak wojna. Przepadły także zgromadzone materiały budowlane i pieniądze przeznaczone na budowę nowej świątyni.

Ksiądz Józef Skoczyński dowiedział się, że okupacyjne władze niemieckie wysiedlają całą wieś Stany, aby urządzić tam poligon wojskowy, na którym miały trwać próby z nową bronią III Rzeszy, rakietami V-l i V-2. Rozebrany miał być również drewniany kościół w Stanach, pochodzący z 1802 roku. Ksiądz Skoczyński poprosił władze okupacyjne o przeniesienie tego kościoła do Stalowej Woli. Poparł go w tym niemiecki dyrektor Zakładów Południowych inż. Kurt Scholze. We wrześniu 1943 roku zaczęto przewozić do Stalowej Woli elementy kościoła ze Stanów. Pracami architektonicznymi, demontażowymi i ponownym montażem kierował mgr inż. Jan Bitny-Szlachta. Prace zostały wykonane w ciągu 100 dni.

12 grudnia 1943 roku kościół został poświęcony i otrzymał tytuł św. Floriana, patrona hutników, dotychczas kościół w Stanach nosił tytuł św. Jana Gwalberta. Kościół św. Floriana – męczennika, patrona hutników, mógł pomieścić zaledwie 1000 osób na 8000 wszystkich wiernych z parafii stalowowolskiej. W każdą niedzielę odprawiano trzy Msze Święte. Księdzu Józefowi Skoczyńskiemu pomagał w duszpasterstwie kapucyn O. Bogumił Marecki.

Osiem miesięcy po poświęceniu kościoła, l sierpnia 1944 roku do Stalowej Woli wkroczyły wojska radzieckie. W nowych warunkach kościół początkowo cieszył się pewną swobodą. Komunizm jednak coraz bardziej pokazywał swoje oblicze. Dopiero rok 1956 przyniósł pewną ulgę. Wtedy to ksiądz Skoczyński podjął starania o budowę nowego kościoła, ponieważ dotychczasowy, p.w. św. Floriana, od początku nie wystarczał na potrzeby wciąż rosnącego miasta. Niestety starania były długotrwałym etapem w historii miasta Stalowej Woli. Walcząc z władzą komunistyczną o pozwolenie na budowę nowej świątyni, w międzyczasie starano się modernizować kościół św. Floriana. W 1979 roku wyremontowano i pokryto nowymi gontami dzwonnicę koło kościoła. W 1980 r. wykonano nowe ogrodzenie kościoła. W 1981 roku przy kościele św. Floriana rozpoczęto budowę domu parafialnego, obejmującego kaplicę św. Anny, pięć sal katechetycznych, przewiązkę i część mieszkalną. Obiekt zaprojektowali architekci; Bożena Knotz-Beda i Dionizy Beda ze Stalowej Woli, pod nadzorem pani architekt inż. Marceli Bednarczyk.